Metale tarzını katıyoruz...

1)  PLASTİĞİN TEMELLERİ VE ÇEŞİTLERİ

Plastik üretiminde kullanılan temel malzemeler hemen hemen her zaman karbonun, örneğin petrol, doğalgaz, odun, kömür,etan gibi kimyasal bileşiklerini içerirler . Bu malzemelerde monomer yapılar birbirlerine zincir şeklinde bağlanarak makromoleküllere dönüşürler. Başlangıç malzemesi monomerin polimer plastiğe dönüşme işlemine polimerizasyon denir. 

Plastiğe sertlik kazandırma işleminde iki farklı kuvvet rol oynar:

1)  Kimyasal, molekül içi kuvvetler; bunlar lif şeklindeki molekülü bir arada tutar.

2) Fiziksel, moleküller arası kuvvetler; malzeme içerisindeki molekülleri bir arada tutar.

Birçok çeşitleri olan plastiğin hangi gruptan olduğunu anlamak zordur.Aynı plastik çeşitli şekillerde biçimlendirilmiş olabilir. Bir çeşit plastik farklı ticari adlar alabilir.Bununla beraber, çok çeşitli ad ve şekilleri bulunan plastik, termik özellikleri bakımından şu üç gruptan biri içine girer.

• Termoplastikler

• Elastomerler

• Termosetler

• Termoplastikler

Termoplastik ısıtıldığında yumuşar, soğutulduğunda sertleşir. Isıtma ve soğutma işlemini birkaç kez tekrarlayarak termoplastiğe yeniden çeşitli şekiller verilebilir. Isıtıldığında dökülebilir, soğutulduğunda da katı hale gelir.Tekrar ısıtıldığında yine yumuşar.

Bu gruba giren önemli plastikler şunlardır; Akrilikler, selülozikler, naylon, polistiren, polietilen, karbon florür ve viniller...

• Elastomerler

Lif moleküller, moleküller arasındaki bağlantılar sonucunda oluşan bir ağ şeklindedir. Birbirleri içerisine yüksek oranda geçerek bağlar oluşturan plastik türleridir. Bunlar sert ve elastik durumda bulunurlar. Örneğin ; otomobil lastikleri, lastik contalar...

• Termosetler

Termosetler ısı verilmesiyle bir defa istenilen şekle sokulur ve bundan sonra tekrar ısıtılıp eritilerek ilk şekline dönüştürmek mümkün olmaz. Termosetlerin sertleşmesi için sıcaklığın çok fazla olması gerekmez. Bu sıcaklık 176 º C ‘nin biraz üzerindedir. Termosetler sertleştirildikten sonra tekrar ısıtılsa da eski yumuşak durumuna dönmez. 

Bu grubun belli başlı plastikleri; fenolikler, aminler, poliesterler, epoksiler ve alkitlerdir.

2)  PLASTİKLER VE KAYNAKLANABİLİRLİKLERİ

Kaynaklanacak yapılar için plastik seçiminde bu malzemenin çalışma koşulları, malzemenin sertleşebilmesi, kimyasal direnci, ısı direnci gibi özellikler güvenlik ve ekonomi açısından göz önünde bulundurulmalıdır.

Plastiklerin kaynağının iyi olması için 4 temel unsur söz konusudur;

• Doğru kaynak sıcaklığı

• Doğru kaynak basıncı

• Doğru kaynak açısı

• Doğru kaynak hızı

Kaynak dikişine etki eden faktörler ise şu şekildedir;

• Kaynatılacak parçaların kaynak kabiliyeti

• Kaynak ilave malzemesi

• Kaynak dikişinin şekli

• Kaynak şartları(sıcaklık, hız, basınç)

• Paso sayısı 

• Yüzeylerin temizliği

• Çentikler

• Kaynakçı

3) KAYNAK PARAMETRELERİ

Sıcaklık ; Birleştirilecek dış yüzeyler ısı ile ( sıcak hava, sürtünme, ısıtma araçları) termoplastik kıvama getirilir. Isıtma işleminde plastiklerin kötü ısı iletkenliklerinden dolayı direkt alev tercih edilmez. Aksi takdirde plastik yeterince ısıtılmadan yanar. Benzer şekilde plastikler basınçlı hava veya su ile ani soğuma altında gerilmelere maruz kalırlar ( kaynak kalıntı gerilmeleri) . 

Basınç ; Erimiş plastikler viskoz oldukları için birbiri içerisinde kayan moleküler lifleri bir basınç ile desteklenmek zorundadır.

Zaman ; Plastik malzemelerin ısıl iletkenliklerinin çok düşük olmasından dolayı ısı girdisi süresi ve soğutma süresi çok dikkatli ayarlanmalıdır. Kaynak ısısının uzun süre ortamda kalması termal hasara yol açar. Plastiklerin ısıtma ve soğutma sırasındaki genleşme ve büzülmeleri metallere göre biraz daha fazla olduğundan oluşabilecek sorunlara dikkat edilmelidir.

Plastik malzemelerin kaynak yöntemleri ile ilgili yazımıza önümüzdeki zamanlarda yer vereceğiz.